क्लिक क्लिकः १

या लेखात बरेच इंग्रजी शब्द आलेले असतील. त्या शब्दांना सारखाच शब्द मराठीत असेल तर तो सांगितल्यास मला पुढच्या वेळी तो माहीत असेल. फोटोला छायाचित्र म्हणण्याऐवजी प्रकाशचित्र म्हणणे मला पटते पण् त्याचा वापर करणे सुटसुटीत वाटले नाही.


१. रूल ऑफ थर्डः चित्राचे कंपोझिशन हा चित्र चांगलं दिसण्यातला सर्वात महत्त्वाचा घटक आहे. सर्वसाधारणपणे रुल ऑफ थर्ड आपल्याला चांगले कंपोझिशन मिळवून देतो. चित्रातला जो भाग आपल्याला महत्त्वाचा वाटतो तो भाग खालील चार लाल ठिपक्यांवर किंवा उभ्या वा आडव्या रेषांवर आला पाहिजे.



उदा: हा फोटो पहा.


बैलगाडी उजव्या कोपर्‍यात आहे. ह्या ऐवजी जर मी बैलगाडी मध्यभागी ठेवून फोटो काढला असता तर तो तितका सहज वाटला नसता. आपल्या स्वाभाविकपणे महत्त्वाची गोष्ट मध्ये ठेवावीशी वाटते. पण फोटोमध्ये १/३ अंतरावरच्या रेषा आणि लाल बिंदू नजरेत लगेच भरतात.

किंवा हा



२. कंपोझिशनचे इतर नियम (कर्ण, मध्य वगैरे): कधी कधी स्वतःच्या डोळ्यांना जे सुंदर दिसते पटते ते करावे. पण अशा गोष्टी कधी कधीच चांगल्या दिसतात. (चांगलं वाईट आपण फोटो कोणासाठी काढतोय त्याने/त्यावर ठरवा.)

आता हा फोटो पहा :

मध्ये पडलेलं जे झाड आहे ते बरोबर कर्णावर आहे. (मराठीत हे सगळं अवघड जातंय.) हे मला फोटो काढल्यावर कळालं ;-) पण तोही एक थंब रूल आहेच. नवीन नवीन प्रकारे फोटो काढतच आपण शिकतो.

किंवा हा फोटो पहा: यात ढग फोटोच्या मध्ये आहे.


खालील फोटो जरासा चुकला आहे. सममिती (सिमेट्री ) पाळली असती तर परिपूर्ण झाला असता.


३. नवीन कोन/दृष्टिकोन/अँगल्सः फोटो घेताना नवनवीन अँगलमधून फोटो काढा. डिजीटल कॅमेर्‍यामुळे आपल्याला वाट्टेल तेवढे फोटो काढता येतात. (;-) मी काही नवीन सांगत नाही). वरचा आकाश नावाचा फोटो पहा. यात मी खाली बसून वाळलेल्या झाडाझुडपांच्या काड्यांतून वर बघत हा फोटो काढला आहे.

तसाच हा फोटो पहा: यात राजांच्या उजवीकडे पायाशी बसून फोटो काढला आहे. एक वेगळा कोन आणि नेहमीपेक्षा वेगळा फोटो. :-)



४. जवळ जा: थांबा. जा म्हटलं की निघाला? ज्याचा फोटो काढायचा त्याच्या शक्य तितक्या जवळ जा. काही वेळा हे शक्य नसते. पण जेव्हा शक्य असेल तेव्हा नक्की करून बघा. घरातल्या छोट्या छोट्या वस्तूंचेही सुंदर फोटो येतात.

उदा: ह्या रुल ऑफ थर्ड सुद्धा वापरलाय पहा. पण मुलीच्या लक्षात आले असते तर मला थर्ड लागला असता. या फोटोचे सौजन्य तिचेच आहे असे म्हणायला हरकत नाही. पण असं शक्यतो करू नये. विचारल्याशिवाय फोटो काढू नये. हाही एक नियमच आहे.





५. शटर स्पीडः शटर स्पीड कमी ठेवून एखाद्या गतिमान वस्तूची गती दाखवता येते. उदा. एखादा धबधबा आहे आणि १/१००० सेकंद शटर स्पीड ठेवून फोटो काढलात तर पडणारे पाणी जणू स्तब्ध झाले आहे असे दिसेल. पण ते तसे असत नाही म्हणून शटर स्पीड १/२०० किंवा थोडे कमीजास्त करून पाण्याचा वाहतेपणा दाखवता येऊ शकतो.

उदा: पळणारे खेळाडू, गाड्या, चक्रे वगैरे गोष्टींची गती फोटोत दिसली तर तो फोटो अधिक सहज काढलेला आणि वास्तवदर्शी वाटतो.




किंवा


हे आणि असे बरेच काही. याला नियम न म्हणता सल्ले म्हटलं तरी चालेल. कारण ह्या गोष्टी वारंवार प्रत्यक्ष करून शिकायच्या असतात. तसेच हे केले तरच फोटो चांगले येतात असं काही नाही. किंवा वर दिलेले माझे फोटो मला चांगले वाटले पण दुसर्‍याला वाटतीलच असं नाही. वरचे फोटो त्या त्या नियमाची उदाहरणे म्हणून ठीक आहेत. शेवटी महत्त्वाचे : नियम तोपर्यंत पाळा जोपर्यंत तुम्हाला ते कधी तोडायचे हे समजत नाही .

खालील दोन संकेतस्थळे उपयुक्त आहेत.
नॅशनल जिऑग्रफिक
डिजिटल फोटोग्राफी स्कूल

अभिजित...